Miejsce spotkań, przestrzeń reprezentacyjna czy… parkingowa? Jaką rolę pełnią dziś w Warszawie miejskie place? Sprawdźmy to wspólnie w kolejnej serii opowieści, na które Cię zapraszam. Na pierwszy ogień pójdą plac Piłsudskiego oraz plac Bankowy. Sprawdź, czym mogą Cię zaskoczyć.
Zaczniemy od placu, który bodaj najczęściej pojawia się w telewizyjnych przekazach i rozmowach warszawiaków. Powód? Plac Piłsudskiego, bo o nim mowa, to miejsce reprezentacyjne, dyplomatyczna wizytówka Warszawy. Tu pod Grobem Nieznanego Żołnierza zagraniczne delegacje co i raz składają kwiaty; tu świętuje się kolejne rocznice uchwalenia Konstytucji 3 Maja i odzyskania niepodległości.
Nieznany lecz najważniejszy
Groby Nieznanego Żołnierza znaleźć można na całym świecie. Tradycja ich powstawania wiąże się z końcem I wojny światowej. Nowe rodzaje broni sprawiły, że setki tysięcy ciał żołnierzy było rozszarpanych na strzępy. Identyfikacja zwłok często nie była możliwa.
Odpowiedzią na potrzebę położenia kwiatów na grobie bliskiego, który zginął na polu bitwy, było właśnie tworzenie Grobów Nieznanego Żołnierza. Najstarszy powstał pod paryskim Łukiem Triumfalnym, wkrótce kolejny – w opactwie westminsterskim. Polską historię poznasz z nagrania.
A jeśli uważnie przyjrzysz się filarom, być możesz dostrzeżesz nazwy ze swojej okolicy. Nic dziwnego: wspomniano tu wszystkie najważniejsze pola bitewne, gdzie walczyli polscy żołnierze. W Polsce i daleko poza jej granicami.
Gigantomania
Dziś plac Piłsudskiego jest pusty i ogromny. To wynik zniszczeń wojennych i wysadzenia w powietrze pałacu Saskiego w grudniu 1944 roku. Dziś wielu chciałoby jego powrotu. Nie bacząc na to, że już w chwili zniszczenia nie odznaczał się ani wyjątkowym pięknem, ani funkcjonalnością. Oraz na fakt, że pustka często mówi głośniej niż atrapa z karton-gipsu.
Na placu od 2009 roku stoi krzyż, upamiętniający pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do ojczyzny. To wówczas, z tego placu (wtedy: Zwycięstwa) padły słowa: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi”. Wkrótce miały okazać się prorocze.
Poza obrysem placu znajduje się pomnik Józefa Piłsudskiego, a od niedawna również – kilka razy większy – pomnik kroczącego Lecha Kaczyńskiego. Na płycie placu zaś – zaskakująca czarna konstrukcja. To – według słów autora – trap schodów, prowadzących na pokład samolotu, który spadł w Smoleńsku 10 kwietnia 2010 roku. Odwrócenie pomnika tyłem do placu sprawia, że ten zamysł staje się mało czytelny.
Między Felkiem a Juliuszem
Drugie z miejsc, które chcę Ci dziś pokazać, to plac Bankowy. Po wojnie stary, XIX-wieczny plac (trójkątny, bo części ulic wówczas nie było, były za to inne dziś nieobecne) zmienił nazwę i stał się placem Feliksa Dzierżyńskiego. Po upadku komunizmu szef pierwszych sowieckich organów bezpieczeństwa ku uciesze warszawiaków został zrzucony z cokołu. Fragment pomnika do połowy września można oglądać w Muzeum Rzeźby Królikarnia, o czym przeczytasz tutaj.
To właśnie z placu Bankowego rządzi miastem prezydent Rafał Trzaskowski. Kiedy Warszawa traci któregoś ze swoich wielkich mieszkańców, to tu, w ratuszu, wystawiana jest księga kondolencyjna. Place – głównie opisany wyżej plac Piłsudskiego – stają się wówczas czasem miejscem narodowej żałoby.
Na wprost ratusza dziś mamy Błękitny Wieżowiec, ale aż do maja 1943 roku stała tutaj najpiękniejsza stołeczna synagoga. Chodzi o Wielką Synagogę, służącą reformowanej części warszawskich Żydów od lat 70. XIX wieku. To temat na osobną opowieść, tymczasem zapraszam do wysłuchania innych historii tego miejsca.
Aha, jeśli wejdziesz na dziedziniec wspomnianego dawnego hotelu Saskiego, możesz się zdziwić: wygląda jak… Nowy Jork. Autorem przebudowy, która nadała mu taki kształt, był Allan Starski, laureat Oscara za scenografię do „Listy Schindlera”. Przyznasz, że place Warszawy potrafią być zaskakujące.
Z nagrań dowiesz się też:
– jak wybrano tego jednego wojaka, którego złożono w Grobie Nieznanego Żołnierza
– gdzie w przestrzeni placu możesz zobaczyć, jak to miejsce prezentowało się w dawnych wiekach
– kto i kiedy nadał nowoczesną formę pałacowi sąsiadującemu z placem Saskim
– skąd wzięła się nazwa placu Bankowego
– dla jakiego miasta Edward Wittig wyrzeźbił pomnik Słowackiego (i czemu nie była to Warszawa?)
– co przedstawia pomnik najsłynniejszego włodarza miasta
Spodobało Ci się filmowe odkrywanie Warszawy? Chcesz wiedzieć, jakie ciekawostki kryją inne miejskie place? Jeśli tak, więcej nagrań zobaczysz tutaj, a samodzielną trasę po Krakowskim Przedmieściu – tutaj. A może uważasz, że warto pokazać miasto Twoim pracownikom, podczas integracyjnych spacerów? Zobacz, jakie firmy już się na to zdecydowały.